РЕЧНИК НА БЪЛГАРСКИЯ ЕЗИК

      БЕЗКРА̀ЕН, -а̀é­íà, -а̀é­íî, ìí. -а̀é­íè, ïðèë. 1. Кî­é­òî íÿ­ìà íà­÷à­ëî è êðàé, êî­é­òî íÿ­ìà ãðà­íè­öè; áåç­ï­ðå­äå­ëåí, áåç­ã­ðà­íè­÷åí, áåç­êî­íå­÷åí. Вðå­ìå­òî è ïðîñ­ò­ðàí­ñ­ò­âî­òî ñà áåç­ê­ðàé­íè.

2. Кîé­òî å ìíî­ãî äú­ëúã èëè ïðîñ­òî­ðåí è íå ìî­æå äà ñå îá­õ­âà­íå ñ ïî­ã­ëåä; áåç­êî­íå­÷åí, áåç­ï­ðå­äå­ëåí, áåç­ã­ðà­íè­÷åí, íåñ­êîí­÷à­åì. А ïðåä òÿõ [êîí­íè­öè­òå] ñå ïðî­òÿ­ãà­øå áåç­ê­ðà­åí ïðà­øåí äðóì. Н. Рàé­íîâ, ВДБ, 18. Пî áÿ­ëî­òî øî­ñå, íà­äî­ëó èç áà­è­ðÿ êúì âî­äå­íè­öà­òà, ñëè­çà­øå áåç­ê­ðàé­íà âúð­âî­ëè­öà êî­ëÿ, ïî­ê­ðè­òè ñ áå­ëè áðå­çåí­òè. Й. Йîâ­êîâ, Рàçê. I, 239. Бåç­ê­ðàé­íî­òî òðà­êèéñ­êî ïî­ëå ïî­òú­íà â ìðà­êà. Еëèí Пå­ëèí, Сú÷. I, 7. А òðÿá­âà äà çíà­åø, ÷å íÿ­êî­ãà áÿõ öàð íà Сêè­òèÿ. Вëà­äå­åõ áåç­ê­ðàé­íè çå­ìè. А. Кà­ðà­ëèé­÷åâ, МО, 18. Оòå­÷åñ­ò­âî ëþ­áå­ç­íî, êàê õó­áà­âî ñè òè! / Кàê ÷ó­ä­íî ñå ñè­íåå íå­áå­òî òè áåç­ê­ðàé­íî! Иâ. Вà­çîâ, Сú÷. II, 5.

3. Кî­é­òî òðàå, ïðî­äúë­æà­âà ìíî­ãî âðå­ìå, èç­âúí­ðå­ä­íî ïðî­äúë­æè­òå­ëåí; áåç­êî­íå­÷åí. Нîù­òà ñå ñòî­ðè íà ñòà­ðå­öà áåç­ê­ðà­éíà, ñÿ­êàø íè­êî­ãà íÿ­ìà­øå äà ñå ñúì­íå. Й. Йîâ­êîâ, Рàçê. I, 128. Чà­ñî­âå­òå ìè­íà­âà­õà. Тîé ñìå­íè íå­ïîä­âè­æ­íî­òî ñòî­å­íå ñ áåç­ê­ðàé­íî õî­äå­íå îò åäè­íèÿ äî äðó­ãèÿ êðàé íà ñòà­è­÷­êà­òà. Сò. Дè­÷åâ, ЗС I, 355. Зà­ùî âñå ñè ñïîì­íÿì çà áåç­ê­ðàé­íèÿ, ìî­íî­òî­íåí ó÷å­áåí äåí êà­òî çà íÿ­êàê­âî èñ­òèí­ñ­êî ñú­ùåñ­ò­âó­âà­íèå, êàê­âî­òî âå­÷å íè­êî­ãà íÿ­ìà äà èìàì? Дà­ëè òî­âà å .. òú­ãà­òà ïî îò­ìè­íà­ëà­òà ìëà­äîñò? Бë. Дè­ìè­ò­ðî­âà, ОòО, 19. Оã­íÿ­íîâ êîå ñëó­øà, êîå íå òî­âà áåç­ê­ðàé­íî äúð­äî­ðå­íå íà áóë­êà­òà. Иâ. Вà­çîâ, Сú÷. ХХП, 177. Зà­ïî÷­âàò áåç­êðàé­íè ïðå­ãî­âî­ðè çà íå­ùî. Л. Сòî­ÿ­íîâ, Х, 94. Бåç­ê­ðà­åí ðàç­ãî­âîð. Бåç­ê­ðàé­íè ñïî­ðî­âå.

4. Кîé­òî ñå ïîâ­òà­ðÿ, ñòà­âà ìíî­ãî ïú­òè; áåç­áðî­åí, áåç­êî­íå­÷åí, íåñ­êîí­÷à­åì. Дå­òå­òî òè­÷à­øå ïî ïî­ëå­òî, .. è ìó çà­äà­âà­øå áåç­ê­ðà­é­íè è ÷åñ­òî èç­íå­íàä­âà­ùè âú­ï­ðî­ñè. Иë. Вî­ëåí, МДС, 128. Нå­ãî­âè­òå áåç­ê­ðà­é­íè äî­âî­äè, ÷å öå­íà­òà, êî­ÿ­òî äà­äå, å äî­á­ðà, íÿ­ìà­õà êðàé. Еëèí Пå­ëèí, Сú÷. Ш, 131.

5. Пðåí. Оáèêí. çà ÷óâ­ñ­ò­âà — êîé­òî ñå ïðî­ÿ­âÿ­âà â ìíî­ãî âè­ñî­êà ñòå­ïåí, èç­âúí­ðå­ä­íî ñè­ëåí, èç­ê­ëþ­÷è­òå­ëåí; áåç­ã­ðà­íè­÷åí, áåç­ï­ðå­äå­ëåí, áå­ç­ìå­ðåí. А â äó­øè­òå íà âñè÷­êè [âú­ç­ðîæ­äåí­öè] ãî­ðè åä­íî-åäèí­ñ­ò­âå­íî ÷óâ­ñ­ò­âî, èñ­ê­ðå­íî, ñèë­íî è ñâå­òî, .. : áåç­ê­ðàé­íà­òà îáè÷ êúì ðî­ä­íà­òà ñò­ðà­íà. Й. Йîâ­êîâ, Рàçê. III, 98. — А òè çà­ùî ñè òà­êúâ? Кàê­âî òå å ñïî­ëå­òÿ­ëî? — И àç íå çíàì — êà­çà òîé ñ áåç­ê­ðàé­íà óìî­ðà è áå­ç­ðà­ç­ëè­÷èå. — Нå­ùî å ñ÷ó­ïå­íî â æè­âî­òà ìè. В. Гå­íîâ­ñ­êà, СГ, 156. Рà­äîñòòà è ÷ó­äå­íå­òî íà ðî­äè­òå­ëè­òå ìó áè­ëè áåç­ê­ðà­é­íè, çà­ùî­òî òå ãî ìè­ñ­ëÿ­ëè îò­êî­ëå óì­ðÿë. Н. Мè­õàé­ëîâ­ñ­êè è äð., ОИ (ïðå­âîä), 123.

6. Оñ­òàð. Кî­é­òî å â ìíî­ãî ãî­ëÿ­ìî êî­ëè­÷åñ­ò­âî; îã­ðî­ìåí, íå­è­ç­á­ðî­èì. Сòà­ðå­öúò ñò­ðà­ø­íî çà­áî­ãà­òÿë. Иìà­íå ó íå­ãî áåç­ê­ðà­é­íî. Иë. Бëúñ­êîâ. ТСР, 26. Вúð­õó êóð­øó­ìå­íè­ÿò ѝ ïî­ê­ðèâ [íà ÷åð­ê­âà­òà] åä­íî áåç­ê­ðà­é­íî ÷è­ñ­ëî äè­âè ãú­ëú­áè ñè èã­ðà­å­õà. Дð. Цàí­êîâ, ТМ (ïðå­âîä), 79.

7. Сïåö. Зà ìíî­æåñ­ò­âî, ôîð­ìó­ëà è ïîä. — êîé­òî èìà îò­âî­ðåí îá­õ­âàò è ìî­æå äà ñå äî­ïúë­âà ñ íî­âè ÷ëå­íî­âå; íå­î­ã­ðà­íè­÷åí. Пðî­òèâîï. êðà­åí. Кúì èç­âåñ­ò­íè­òå ïú­ò­íè çíà­öè ïå­ðè­î­äè­÷­íî ñå ïðè­áà­âÿò íî­âè. Тà­êà òå îá­ðà­çó­âàò åä­íî áåç­ê­ðà­é­íî ìíî­æåñ­ò­âî.

◊ Бåç­ê­ðà­é­íà äå­ñå­òè­÷­íà äðîá. Мàò. Дå­ñå­òè÷­íà äðîá, íà êî­ÿ­òî íè­òî åäèí îò çíà­öè­òå íå å ïî­ñ­ëå­äåí.