РЕЧНИК НА БЪЛГАРСКИЯ ЕЗИК

      НАР1, íа̀­ðúò, íа̀­ðà, ìí. íа̀­ðî­âå è (ðÿä­êî) íа̀­ðè, ñëåä ÷èñë. íа̀­ðà, ì. Шè­ðî­êî äúñ­÷å­íî ëå­ã­ëî, èç­ïîë­ç­âà­íî ãëà­â­íî â òó­ðèñ­òè­÷åñ­êè õè­æè, êà­ðà­ó­ë­íè ïî­ìå­ùå­íèÿ, çàò­âîð­íè­÷åñ­êè êè­ëèè è äð. — Дà ñëà­ãàì ëè äúð­âà? — ïî­ïè­òà Кè­íà è ïî­ã­ëå­ä­íà ìú­æà, ïî­ëå­ã­íàë íà äúð­âå­íèÿ íàð êðàé ñòå­íà­òà. Г. Мè­øåâ, ЕП, 12. Вà­ñèë ÷ó­âà­øå òèÿ äó­ìè — òîé íå ìî­æå­øå äà íå ãè ÷ó­âà, çà­ùî­òî íà­ðî­âå­òå â ãî­ëÿ­ìî­òî ïî­ìå­ùå­íèå íà ñòà­ðà­òà âðà­÷àí­ñ­êà êà­çàð­ìà ñå íà­ìè­ðà­õà åäèí äî äðóã. Сò. Дè­÷åâ, ЗС I, 122. Вú­ò­ðå, ïî ñðå­äà­òà íà çåì­ëÿí­êà­òà áå­øå îñ­òà­âå­íà ñà­ìî åä­íà ïú­òå÷­êà,.., à îò äâå­òå ñò­ðà­íè ñå ïðîñ­òè­ðà­õà äúë­ãè íà­ðè îäú­ðè, çàñ­ò­ëà­íè ñ ïà­ï­ðàò. Еì. Кî­ëà­ðîâ, ДП, 112. Оò äâå­òå ìó ñò­ðà­íè [íà ïî­ìå­ùå­íè­å­òî] áÿ­õà ñêî­âà­íè îò ãðó­áè ãðå­äè äâà íà­ðà, íà êî­è­òî æè­âå­å­õà è ñïÿ­õà âñè÷­êè çàò­âîð­íè­öè. П. Вå­æè­íîâ, ЗНН, 10.

— Оò ðóñ. íàðû.

      НАР2, íа̀­ðúò, íа̀­ðà, ìí. íа̀­ðî­âå, ñëåä ÷èñë. íа̀­ðà, ì. 1. Вå­÷­íî­çå­ëå­íî þæ­íî ïëî­ä­íî äúð­âî ñ êðú­ã­ëè ñðå­ä­íî­ãî­ëå­ìè ïëî­äî­âå ñ ÷åð­âå­íà äå­áå­ëà êî­ðà, èç­ïúë­íå­íè ñ ìíî­æåñ­ò­âî ïóð­ïóð­íè çúð­íà, íà­ëå­òè ñúñ ñî­÷åí ñëàä­êî-êè­ñåë ñîê. Punica granatum. Зå­ëå­íè­êà­òà íå òðÿá­âà­øå äà ñå óíè­ùî­æà­âà. Нåé­íà­òà õó­áîñò êðà­ñè Сò­ðàí­ä­æà, êàê­òî ÿ êðà­ñÿò è ðî­ñå­íúò, è äè­âà­òà ñìî­êè­íÿ, è íà­ðúò, è êè­ïà­ðè­ñúò è ìíî­ãî äðó­ãè ñóá­ò­ðî­ïè­÷­íè ðàñ­òå­íèÿ, êî­è­òî íÿ­ìà íè­êîÿ äðó­ãà íà­øà ïëà­íè­íà. Сò. Сòàí­÷åâ, ПЯС, 96. Тàì ìåæ­äó äðó­ãè­òå îâîø­êè èìà­øå è åäèí íàð. Дúð­âî êà­òî âñÿ­êî äúð­âî, à öúô­òè êà­òî öâå­òå. Кà­òî ÷å ñà íà­âúð­çà­ëè ïî íå­ãî ÷åð­âå­íè ïàí­äåë­êè,.. Чåð­âå­íè öâå­òî­âå, ñâå­ò­íà­ëè íà ñëúí­öå­òî êà­òî êðúâ, êà­òî ðà­íà. Й. Йîâ­êîâ, ЖС, 114-115. Кðàé ìî­ðå­òî ðàñ­òàò ìà­ñ­ëè­íè, ñìî­êè­íè, íà­ðî­âå, ëå­ø­íè­öè, êåñ­òå­íè è îðå­õè. Пð, 1952, êí. 6, 38.

2. Пëî­äúò íà òî­âà äúð­âî. Тîé òðú­ã­íà ïàê èç ïðî­äúë­ãî­âà­òà­òà ñòàÿ, çî­á­íà ïú­òåì íÿ­êîë­êî êúð­âà­âî­÷åð­âå­íè çúð­íà îò îáå­ëå­íèÿ íàð, êîé­òî áå îñ­òà­âåí íà ïî­ä­íî­ñà. Сò. Дè­÷åâ, ЗС II, 264. "Лþ­áîâ­òà å ñëàä­êà êà­òî ñî­êà íà íà­ðî­âå­òå îò Лè­âàí è ãîð­÷è­âà êà­òî öå­ëå­á­íè­òå áèë­êè íà Кàâ­êàç..." — èç­âè­âà­øå ñ âñè÷­êèÿ ñè ãëàñ, ñðè÷­êè ïî ñðè÷­êè àøè­êúò. Д. Кàë­ôîâ, Иçáð. ðàçê., 87. Нà­ðî­âå­òå áÿ­õà íà­å­ä­ðå­ëè êîë­êî­òî þì­ðóê. А. Кà­ðà­ëèé­÷åâ, С, 157.

3. Бîò. Рîä äúð­âå­òà èëè õðàñ­òè, ðàç­ï­ðîñ­ò­ðà­íå­íè â Юæ­íà Еâ­ðî­ïà, Сðå­ä­íà èëè Мà­ëà Аçèÿ, ÷è­è­òî ïëî­äî­âå ñå èç­ïîë­çó­âàò çà ÿäå­íå â ñó­ðî­âî ñúñ­òî­ÿ­íèå, à îò êî­ðè­òå èì ñå ïî­ëó­÷à­âàò äú­áèë­íè âå­ùåñ­ò­âà. Punica.

— Оò ïåðñ. ïðåç òóð. nar. — Иâ. Бî­ãî­ðîâ, Кðàò­êà ãå­î­ã­ðà­ôèÿ, 1851.